Frekans Kontrol Sistemleri

Elektrik üretim tesislerinde , elektrik üretimi yapılırken sistemin kararlı çalışması sağlanmalıdır. Bunu yapmak için de frekans sabit tutulmalıdır. Frekansı koruma yöntemlerinden biri olan primer frekans kontrolü ve sekonder frekans kontrolünün detayları yazımızda…

Frekans Kontrolü Nedir?

Bir elektrik santralinin kararlı ve sağlıklı çalışabilmesi için frekansın sabit olması gerekir. Sistemde üretilen enerji, tüketilen enerjiye eşit ise referans frekans değeri sabit tutulur. Ancak ani gelişen yük artışları yada güç azalmaları frekansın düşmesine neden olurken, ani yük azalması veya güç artışları da frekansın yükselmesine sebep olur. Belli bir değerin altına düşüldüğünde veya üstüne çıkıldığında, sistemlerde kullanılan jeneratör ve türbinlerin çalışma frekanslarının dışına çıkılmış olur. Netice olarak sistemin kilitlenmesinden, çökmesine kadar pek çok sorun ortaya çıkabilir. Frekans değerinin yaklaşık ±0.2 Hz oranındaki değişimleri sınır olarak belirlenmiştir.

Primer Frekans Kontrolü

Elektrik üretim tesislerinde üretim – tüketim dengesi korunmazsa, sistem frekansı dalgalanmaya başlar. Gelişen bu dalgalanmayı önlemek için, hız regülatörleri kullanılır ve frekans belli bir değerde sabitlenir. Bu yönteme primer frekans kontrolü denir.

Primer frekans kontrolünde kullanılmak üzere elektrik tesisleriı, kurulu güçlerinin %1 ile %5’i arasında aktif güç rezerv kapasiteleri ayırırlar. Burada amaç; frekans dalgalanması halinde, hız regülatörü aracılığıyla aktif güç rezervlerini uygun bir şekilde kullanarak frekansı sabit bir değere çekmektir. Primer frekans kontrolü, frekans bozulduktan birkaç saniye sonra frekansa müdahale etmeye başlar ve ortalama 30 saniye içinde sabit bir değere çekilir.

Primer frekans kontrolü için rezerv sağlayacak elektrik üretim tesislerine, TEİAŞ tarafından kontrol hizmeti için ödeme yapılır. Rezerv sağlamada, üretim tesisi anlaşma kurallarını çiğnerse ceza ödemek zorunda kalır.

Sekonder Frekans Kontrolü

Sekonder frekans kontrolü, yani destekleyici hız kontrolü, primer kontrol ile belli bir değerde sabitlenen frekansı, normal değerine çekmek için kullanılır. Bu kontrolü sağlamada integral denetçiler kullanılır. Geri besleme yöntemi ile frekans sapması düzeltilir.

Primer kontroldeki gibi, sekonder frekans kontrolünde de aktif güç rezerv kapasitesi bulunması gerekir. 30 saniye içerisinde aktif edilebilmeli ve 15 dakika süresince de devrede tutulabilmesi gerekir.