Yönetmeliğe Göre Periyodik Elektrik Tesisatı ve Topraklama Muayenesi

Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nde Topraklama Ölçümü Periyodik Kontrolü madde 10/A’da yer aldığı üzere “Her topraklama tesisi, montaj esnasında ve işletme aşamalarında periyodik olarak kontrol edilecektir.” Burada yapılacak kontroller şu şekildedir:

Göz ile muayene
Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçülmesi ve denetlenmesi
Topraklama (yayılma) direncinin ölçülmesi
Toprak özgül direncinin ölçülmesi
Beslemenin otomatik kesilip kesilmediğinin denetlenmesi
Kaçak Akım Koruma düzeninin kontrolü
Çevrim empedansının kontrolü

Yapılacak kontrollerde Yönetmelik Ek-P’de gösterilen şekilde formların kullanılması tavsiye edilmektedir. Aynı ekte kontrol periyotlarına da değinilmiştir. Çeşitli topraklama tesislerinin işletme dönemi içerisindeki denetleme periyotları şu şekildedir:

Enerji nakil ve dağıtım hatları: 5 yıl
Topraklamalara ilişkin dirençlerin muayene ve ölçülmesi: 1 yıl
Elektrik üretim, iletim, dağıtım tesisleri (Hatlar hariç): 2 yıl
Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri: 1 yıl
Topraklama tesisleri ile ilgili olan diğer kontroller: 2 yıl

Sabit Olmayan Tesisler İçin

Sabit İşletme Elemanları: 1 yıl
Yer Değiştirebilen İşletme Elemanlar: 6 ay

Topraklama Tesisinin Muayenesinin Amacı

Topraklama tesislerinin muayenesinin ve denetlenmesinin iki amacı vardır. Bunların birincisi tesisin sağlamlığının denenmesi iken ikinci amaç dokunma gerilimin izin verilen sınırlar içinde olup olmadığının belirlenmesidir. Tesislerin sağlamlığına toprak yayılma direnci ölçümü bir diğer adla topraklama direnci ölçümü ile karar verilebilir. Topraklama tesislerinin dokunma gerilimi bakımından yeterli olup olmadığına yalnızca topraklama direnci ölçümü ile karar verilemez. Farklı tipteki topraklayıcılar ve topraklama düzenleri ile aynı topraklama direncine sahip olmasına rağmen dokunma gerilimi ve adım gerilimi bakımından farklı özellikler gösterebilmektedirler. Topraklayıcılardan akım geçmesi halinde, toprakta oluşan potansiyel dokunma gerilimini belirlemektedir.

Dokunma Gerilimlerinin Ölçülmesi

Dokunma gerilimlerinin ölçülmesi için akım gerilim ölçme yöntemi kullanmak zorunlu hale getirilmiştir. Dokunma gerilimi, insan vücudu direncinin 1 kW olduğu kabul edilerek belirlenmektedir. İnsan ayağı yerine kullanılan ölçme elektrodu 400 cm² alana sahip olmalı ve toprak üzerine en az 500 N’luk bir toplam kuvvetle basmalıdır. Eğer ek dirençler dikkate alınmak zorunda değilse, ölçme elektrodu yerine toprağa en az 20 cm çakılmış bir sonda da kullanılabilir.

Tesisin herhangi bir kısmındaki dokunma geriliminin ölçülmesi için, elektrot dokunulabilecek tesis 1 m açıklığa yerleştirilmelidir. Beton veya kurumuş toprak durumunda bu elektrot ıslak bir bez üzerine veya bir su tabakasında bulunmalıdır. İnsan eli yerine, boya tabakasını güvenlikli şekilde delebilecek sivri bir ucu olan elektrot kullanılmak zorundadır. Voltmetrenin bir bağlantı ucu el elektroduna diğeri ise ayak elektroduna bağlanır. Bu ölçmelerin bir tesiste numune deneyi şeklinde yapılmış olması yeterlidir.